– Z sygnałów, które dostajemy na poziomie ministerialnym i kontaktując się z Brukselą, wynika, że po zakończeniu wojny wyzwaniem będzie przede wszystkim odbudowa kapitału intelektualnego i całego systemu szkolnictwa wyższego na Ukrainie – mówi dr Dawid Kostecki, dyrektor Narodowej Agencji Wymiany Akademickiej (NAWA). Jak podkreśla, przeciwdziałanie drenażowi mózgów i podtrzymanie kapitału intelektualnego Ukrainy będą kluczowe dla odbudowy tego kraju z powojennych zgliszczy. Pomóc w tym mają polskie i europejskie uczelnie.
– Uczelnie ukraińskie po wojnie czekają bardzo duże wyzwania, z jednej strony materialne, bo uległy zniszczeniu budynki, jest potrzeba odbudowy całej infrastruktury. Drugi aspekt to kadra – z jednej strony część kadry znalazła zatrudnienie poza granicami i tutaj będzie pewien problem ze ściągnięciem ich z powrotem w obawie przed niestabilnością i trudnościami życiowymi nawet. Podobnie sprawa ma się ze studentami, część z nich również prawdopodobnie woli wybrać spokojniejsze życie w krajach, które przyjęły uchodźców, niż wracać i w trudzie odbudowywać kraj. Na pewno będzie duża determinacja, zarówno władz uczelni, jak też całej administracji państwowej Ukrainy, żeby zachęcić swoich obywateli do powrotu i pracy na rzecz odbudowy – mówi agencji Newseria Biznes dr hab. Jacek Prokop, prof. SGH, prorektor ds. współpracy międzynarodowej na tej uczelni.
– Wyzwaniem będzie odbudowa całego kapitału intelektualnego i systemu szkolnictwa wyższego. Pierwszym krokiem będzie kształcenie na odległość, później kształcenie hybrydowe i dopiero na samym końcu kształcenie stacjonarne. Myślę, że stworzenie ogromnej platformy e-learningowej czy zabiegi digitalizacyjne pozwolą na to, żeby jak najszybciej uruchomić szkolnictwo wyższe na Ukrainie – dodaje dr Dawid Kostecki, dyrektor NAWA.
Jak poinformował na Facebooku komisarz Rady Najwyższej Ukrainy ds. praw człowieka Dmytro Lubinets, według stanu na 1 grudnia ub.r. już ponad 14,5 mln Ukraińców opuściło kraj po rozpoczęciu wojny wywołanej rosyjską agresją. Co najmniej 11,7 mln z nich dostało się do krajów UE. Obecnie około 7,7 mln obywateli Ukrainy jest zarejestrowanych w Europie jako osoby korzystające z ochrony tymczasowej. Co oczywiste, są wśród nich przedstawiciele środowiska akademickiego, w tym studenci, naukowcy i wykładowcy. W krajach UE mogą oni liczyć na wsparcie, które umożliwia im kontynuację nauki i prac badawczych.
– Problem z odpływem siły intelektualnej z ukraińskich uczelni i środowiska akademickiego jest bardzo wyraźnie sygnalizowany przez rektorów, z którymi rozmawiamy. Oni mają głęboką świadomość tego, jak ogromną szkodę może wyrządzić Ukrainie odpływ młodych, zdolnych ludzi i ich pozostanie na zachodzie Europy po zakończeniu konfliktu zbrojnego – mówi prof. dr hab. inż. arch. Jan Słyk, prorektor ds. studiów Politechniki Warszawskiej. – Jeśli oni przemieszczą się na zachód Europy, zapuszczą tu korzenie, pozakładają rodziny, to wtedy ich powrót stanie pod znakiem zapytania i Ukraina będzie miała problem z odbudową kraju z wojennych zniszczeń.
Eksperci zgodnie podkreślają, że zapobieganie drenażowi mózgów i podtrzymanie kapitału intelektualnego Ukrainy – tak, aby po zakończonej wojnie studenci i kadry naukowe mogły jak najszybciej wrócić do kraju, dalej kształcić, prowadzić badania naukowe i pomóc w odbudowie kraju z powojennych zniszczeń – jest w tej chwili kwestią fundamentalną.
– Wszelkie migracje, szczególnie dotyczące elit intelektualnych, powodują przemieszczanie się centrów rozwoju, bo w tej chwili w dobie reinformacyjnej potencjał intelektualny jest główną siłą napędową rozwoju. Ukraina wyjdzie z tej wojny, mam nadzieję, że zwycięskiej, ogromnie zniszczona pod względem infrastruktury i wszystkich elementów towarzyszących życiu codziennemu. Odbudowa tego potencjału będzie możliwa tylko w przypadku, kiedy będzie dostępne bogate środowisko ekspertów rozumiejących lokalne uwarunkowania. Najlepiej tych, którzy się tam urodzili i wyrośli w tej tradycji – wyjaśnia prof. Jan Słyk.
Jak wskazuje dyrektor Narodowej Agencji Wymiany Akademickiej, drenaż mózgów, który mógłby utrudnić powojenną odbudowę Ukrainy i osłabić jej potencjał rozwoju gospodarczego, jest tym, czego faktycznie mocno obawiają się w tej chwili tamtejsze uczelnie i środowisko akademickie.
– Przede wszystkim dlatego, że istnieje ryzyko włączenia tego potencjału intelektualnego Ukrainy do Polski. Dlatego należy stworzyć formy miękkiej współpracy na czas wojny, które później umożliwią powrót tego kapitału intelektualnego na Ukrainę – mówi dr Dawid Kostecki.
– Staramy się na to reagować, ale to nie jest proste, bo to oznacza, że musimy tworzyć ofertę pomocy dla Ukrainy, nie myśląc w kategoriach przyjmowania ukraińskich studentów na nasze uczelnie i do naszych akademików. Trzeba próbować pomagać im głównie w formie zdalnej, żeby mogli z tej pomocy skorzystać u siebie na miejscu – mówi prof. Jan Słyk. – Nie mamy do tego ani doskonałych narzędzi, ani doskonałych metod, ale staramy się je wytwarzać, tak na Politechnice Warszawskiej, jak i w konsorcjum Uniwersytetów Europejskich.
Zaraz po rosyjskiej agresji na Ukrainę i rozpoczęciu wojny w tym kraju NAWA uruchomiła program stypendialny „Solidarni z Ukrainą”, który w początkowej fazie umożliwiał ukraińskim uchodźcom kontynuowanie studiów, prowadzenie prac nad rozprawą doktorską lub realizowanie innych, dowolnych form kształcenia w polskich uczelniach i instytutach. Pod koniec grudnia ub.r. ten program zmienił formułę. Obecnie jego celem jest promowanie współpracy polskich i ukraińskich uczelni oraz włączanie tych drugich w sieć Uniwersytetów Europejskich.
– Jako SGH jesteśmy w bieżącym kontakcie z ukraińskimi uczelniami – zarówno na wschodzie kraju, gdzie warunki są o wiele trudniejsze, jak i w zachodniej części, gdzie życie jest trochę spokojniejsze – mówi dr hab. Jacek Prokop. – Oczekują one, że włączymy ich pracowników i studentów do różnego rodzaju badań, projektów zarówno naukowych, jak i dydaktycznych, dzięki czemu będziemy mogli podnieść jakość dydaktyki, którą tam oni oferują. Miejmy nadzieję, że Uniwersytety Europejskie będą w stanie przyczynić się do osiągnięcia takiego celu.
Uniwersytety Europejskie to międzynarodowa sieć partnerstw uczelni i instytucji szkolnictwa wyższego z państw UE i innych krajów programu. W Polsce należy do niej 18 uczelni nadzorowanych przez MEiN. To właśnie ich zadaniem będzie nawiązanie współpracy ze szkołami wyższymi w Ukrainie oraz włączenie ich do sieci, dzięki czemu przyspieszy proces dostosowywania ich systemów organizacyjnych i dydaktycznych do europejskich standardów. To istotne zwłaszcza w kontekście tego, że w czerwcu ub.r. Ukraina oficjalnie uzyskała już status państwa kandydującego do członkostwa w UE.
– To bardzo istotne, aby organizacja uczelni na Ukrainie nie odbiegała znacząco od tego, co mamy w Polsce i Europie – mówi prorektor ds. współpracy międzynarodowej na SGH. – Dzięki tej współpracy polskie uczelnie też zostaną zasilone nowymi ideami i pomysłami, które przychodzą z Ukrainy. One z pewnością będą innego rodzaju niż to, co już w tej chwili u nas funkcjonuje i jest w pewien sposób utarte. To wprowadzi do naszego systemu pewną różnorodność i dywersyfikację pomysłów. Wzmocni też naszą kadrę, która również jest zainteresowana analizą sytuacji w Europie Wschodniej i prowadzi tego typu badania. Udział uczelni ukraińskich i ich naukowców pomoże nam lepiej zrozumieć ten obszar, zarówno z punktu widzenia gospodarczego, jak i politycznego.
ZOBACZ TAKŻE:
Ukraina uciekła przed wojną. W Polsce padła ofiarą spoofingu
Fot. ma charakter poglądowy. Źródło Newseria.pl