Ten owoc to prawdziwy niebieski skarb

Owoce borówki wysokiej są znane i lubiane przez wszystkich. Wiadomo, że te jagody mają jeden z najwyższych poziomów zdolności przeciwutleniającej wśród wielu owoców i warzyw. Oprócz walorów smakowych do jedzenia zachęca ich wartość zdrowotna. Swoje właściwości zawdzięczają głównie antocyjanom (w borówce zidentyfikowano 10 znanych antocyjanów).

Ponadto zawierają również proantocyjanidyny i wiele innych polifenoli, kwasów organicznych, fenolowych, sterole, triterpenoidy, kwasy tłuszczowe, trójglicerydy i pterostilbeny (resweratrol). Zawartość tych substancji zależy od wielu czynników w tym: klimatycznych, warunków uprawy, dojrzałości i odmiany.

Wiele badań krajowych i zagranicznych dowodzi prozdrowotnych właściwości także liści i korzeni. W badaniach wykazano (1), że ekstrakt z liści V. corymbosum może być stosowany jako alternatywna terapia bakterii opornych na antybiotyki (m.in. Salmonella typhymurium) i pomaga zapobiegać różnym chorobom związanym z niszczącym działaniem wolnych rodników, poprzez hamowanie utleniania lipidów, uszkodzeń DNA oraz stymulację aktywności enzymatycznej przeciwutleniaczy.
Owoce jagodowe, w tym borówki odgrywają istotną rolę w zapobieganiu i terapii różnych chorób neurodegeneracyjnych, takich jak choroba Alzheimera, choroba Parkinsona i inne dysfunkcje neuronów (np. związane z wiekiem zaniki pamięci), dzięki dużej różnorodności związków bioaktywnych. Spożywanie różnych jagód łagodzi skutki uboczne wysokotłuszczowej diety, a także pomaga w zapobieganiu i hamowaniu stresu oksydacyjnego, stanów zapalnych, uszkodzenia nerek, jak i poprawę zdrowia naczyniowego (2).

Działanie antyrakowe soku z borówki udowodniono w testach na zwierzętach (3). Zdolność ta obejmuje hamowanie produkcji cząsteczek prozapalnych, stresu oksydacyjnego i produktów stresu oksydacyjnego, takie jak uszkodzenie DNA, hamowanie rozrastania się komórek rakowych i zwiększona ich śmiertelność.

Naukowcy koreańscy (4) wykazali zapobiegawcze i terapeutyczne działanie wyciągu z owoców borówki amerykańskiej (Vaccinium corymbosum) przeciwko wrzodziejącemu zapaleniu jelita grubego poprzez regulację przeciwutleniaczy i mediatorów zapalnych. Ekstrakt z borówki spowodował znaczne obniżenie wskaźnika aktywności choroby i poprawił wynik makroskopowy i histologiczny okrężnicy w porównaniu z grupą z zapaleniem jelita grubego.

W innych badaniach wykazano zdolność soku z jagód i proantocyjanidyny (B-PAC) z borówki do zmniejszania mian AiV (nowo powstały ludzki wirus jelitowy) w celu potencjalnego zapobiegania chorobom wywołanym przez AiV , który powoduje wybuchy zapalenia żołądka i jelit (5). W kolejnych pracach udowodniono działania przeciwwirusowe soku jagodowego przeciwko zakaźności wirusa zapalenia wątroby typu A (HAV) i substytutu ludzkiego norowirusa (kalici wirus kotów (FCV-F9) i mysiego norowirusa (MNV-1)) (6).

Podobnie jak żurawina, również owoce borówki amerykańskiej zawierają związki bioaktywne (związki podobne do garbników – proantocyjanidynami), które hamują zdolność Escherichia coli do przylegania do ścian pęcherza. Dzięki temu możliwe jest usunięcie bakterii przy wydaleniu moczu (7).

Proantocyjanidyny (B-PAC) z borówki spełniają funkcję terapeutyczne poprzez zapobieganie wirusowym chorobom przenoszonym przez żywność, które są uznawane na całym świecie za zagrożenie dla zdrowia publicznego. Badania przeprowadzone w warunkach in vitro przy użyciu modelowych pokarmów (sok jabłkowy i 2% mleko) i symulowanych warunków żołądkowych. Testowane wirusy (hodowany ludzki substytut norowirusa (kaliciwirus kotów; FCV-F9 i mysi norowirus) ; MNV-1) zostały zredukowane do niewykrywalnego poziomu w ciągu 15 minut za pomocą proantocyjanidyny z borówki (B-PAC) (1, 2 i 5 mg / ml) w soku jabłkowym (pH 3,6). Jednak aktywność przeciwwirusowa B-PAC była zmniejszona w mleku, w zależności od wirusa. W symulowanym płynie jelitowym B-PAC obniżył miana badanych wirusów do niewykrywalnych poziomów w ciągu 30 minut (8).

Wyciąg z jagód borówki można również wykorzystać jako naturalne konserwanty żywności. Wyniki badań pokazały, że wyciągi z jagód mają działanie hamujące na wzrost Listeria monocytogenes i w nieco niższym stopniu na Salmonella Enteritidis, dzięki czemu zabezpieczają żywność przed psuciem (9).

Krajowe owoce borówki dostępne są już od czerwca (wczesne odmiany z upraw przyśpieszonych) do późnej jesieni (odmiany późne i owoce przechowywane w chłodni). Zimą i na przedwiośniu można je kupić w formie świeżej – importowane, albo krajowe mrożone. Badania polskich naukowców (10) udowodniły że nie ma istotnych różnic w zawartości związków bioaktywnych (fenolów, antocyjanów i aktywności przeciwutleniającej) w owocach mrożonych i świeżych, zarówno na początku przechowywania jak i po długim okresie przetrzymania owoców w zamrażalce.

Poza sezonem owocowania borówki dostępne są także dżemy z tych owoców. Stanowią one potencjalne źródło naturalnych przeciwutleniaczy, pod warunkiem dobrego przygotowania produktu. Ciekawe badania przedstawili naukowcy włoscy. Owoce zamrażano w temp. -40 C, następnie przechowywano przez 1 miesiąc w temp. -20C. Jedną partię jagód przetworzono na przecier po rozmrożeniu w temperaturze 20 ° C przez 3 godziny, podczas gdy drugi był przetwarzany po blanszowaniu parowym przez 3 minuty i chłodzony wodą wodociągową w parze pilotowej w tunelu blanszującym. Blanszowanie wywołało wyraźną dyfuzję antocyjanów z wakuoli pigmentowanych komórek naskórka, aż do rdzenia jagód. W purée przygotowanym z owoców mrożonych i blanszowanych fenolowe związki bioaktywne są dobrze zachowane, właściwości kolorystyczne są ulepszone, co daje produkt o wyższych walorach wizualnych, odżywczych i smakowych (11). W innym badaniu udowodniono, że dżemy jagodowe powinny być chłodzone (ok. 4C) podczas przechowania, aby lepiej zachować ich ogólne cechy jakościowe i ich zdolność przeciwutleniającą (12).

Źródło: Dr Katarzyna Król, Niwa – Hodowla Roślin Jagodowych, Brzezna

ZOBACZ TAKŻE:

Czerwone, suche, popękane dłonie? Jest na to sposób!

Opracowanie sfinansowano ze środków Funduszu Promocji Owoców i Warzyw w ramach realizacji przez Krajowy Związek Grup Producentów Owoców i Warzyw kampanii „Czas na polskie superowoce!”. Projekt jest realizowany pod honorowym patronatem Ministra Rolnictwa i Rozwoju Wsi. Bibliografię znajdziecie tu.