Polscy astronomowie pracujący w ramach misji kosmicznej Gaia ujawnili sekrety skrywane przez parę niewidocznych gwiazd. Przy okazji dowiedli, że mają dobry sposób na szukanie (czarnych) dziur w Drodze Mlecznej.
Astronomiczni paparazzi z całego świata, koordynowani przez astronomów z Obserwatorium Astronomicznego Uniwersytetu Warszawskiego, przez 500 dni podglądali życie pary gwiazd w konstelacji Łabędzia. Dzięki tysiącom wykonanych zdjęć udało się wnikliwie zgłębić tajniki układu ciał niebieskich. Co najważniejsze, aparatura wcale nie rejestrowała światła badanych gwiazd, a jedynie wpływ ich obecności na bieg promieni świetlnych pochodzących z odleglejszego źródła.
Astronomowie zastosowali bardzo ciekawą technikę podglądania i badania niewidocznych obiektów polegającą na badaniu zakrzywienia czasoprzestrzeni wywołanego przez masywne obiekty, takie jak gwiazdy czy całe galaktyki. Metoda zwana jest soczewkowaniem grawitacyjnym, a w przypadku małych skal i gwiazd w naszej Galaktyce – mikrosoczewkowaniem. Zjawiska mikrosoczewkowania grawitacyjnego polegają na niespodziewanym i tymczasowym wzmocnieniu (stąd nazwa “soczewkowanie”) światła odległych gwiazd przez zakrzywienie czasoprzestrzeni wywołane przez masywny obiekt znajdujący się na linii biegu promieni świetlnych.
Praktyczne zastosowania tej metody do znajdowania niewidocznych obiektów, takich jak czarne dziury czy planety, opracował w latach 80-tych XX wieku polski astronom, Bohdan Paczyński, pracujący na Uniwersytecie w Princeton w USA. Polski projekt OGLE (ogle.astrouw.edu.pl) wykorzystuje metodę Paczyńskiego już prawie 30 lat i ma na koncie odkrycie kilkudziesięciu planet oraz kilku kandydatek na czarne dziury.
Takie właśnie zjawisko zostało zarejestrowane przez kosmiczną misję Gaia Europejskiej Agencji Kosmicznej (ESA), która od 2014 roku regularnie obserwuje całe niebo i monitoruje zmiany jasności i położenia miliardów gwiazd. W sierpniu 2016 roku Gaia zarejestrowała skok jasności niepozornej gwiazdy w kierunku gwiazdozbioru Łabędzia.
System ostrzegania w misji Gaia, zwany Gaia Science Alerts, działa w Instytucie Astronomii na Uniwersytecie w Cambridge w Wielkiej Brytanii praktycznie od samego początku misji. W jego zaprojektowaniu i zbudowaniu znaczny udział miał dr hab. Łukasz Wyrzykowski, obecnie adiunkt w Obserwatorium Astronomicznym Uniwersytetu Warszawskiego.
– Nasz system od ponad 5 lat codziennie analizuje kilkadziesiąt milionów pomiarów jasności gwiazd i znajduje dziesiątki “alertów”, np. nowych obiektów pojawiających się na niebie (głównie supernowe) lub niespodziewanych zmian jasności gwiazd, które przez kilka lat zachowywały się normalnie – opowiada Łukasz Wyrzykowski.
Więcej informacji znajdziecie na fuw.edu.pl
Matematyka jest jak język smoków, w którym nie da się skłamać
Fot. ma charakter poglądowy. Źródło fuw.edu.pl/Informacja za serwisem Obserwatorium Astronomicznego UW